Collega’s, Beste Gemeenteraadsleden,
Even wat historiek
Het gevecht om het behoud van AZL en voor een toekomst voor de AZL-campus is een gevecht dat ons, lokale bestuurders, al meer dan 20 jaar bezighoudt.
Ik meen van mezelf te mogen zeggen dat ik – samen met onze voormalige OCMW-voorzitter Luc De Block … ere wie ere toekomt … en nog een aantal andere mensen – die afgelopen 20 jaar echt wel op de barricades heb gestaan, en gevochten heb. Niet alleen voor het behoud maar ook voor de uitbreiding van ons ziekenhuis.
Ik moet dan ook bekennen dat het een beetje wrang smaakt dat ik zelf in de sociale media in een zeer slecht daglicht wordt gezet door bepaalde uitlatingen die niet noodzakelijk stroken met de waarheid. Omdat de geschiedenis nu eenmaal zijn rechten heeft, wil ik van de gelegenheid gebruik maken om de historiek van AZL van de laatste decennia toch even te schetsen.
Reeds aan het eind van vorige eeuw, toen de opeenvolgende federale regeringen zware besparingen deden om ons land in de euro te loodsen, werd de Lokerse kliniek opgeschrikt door een toen op til zijnde maatregel. Alle klinieken die geen 150 erkende bedden telden, moesten namelijk de deuren sluiten. Denken we bv. aan het ziekenhuis van Zele, Temse, Beveren, St-Gillis-W ed… Alle hens aan dek bij het stad-en OCMW-bestuur van destijds, want Lokeren geraakte amper met de hakken over de sloot.
De afgelopen 20 jaar werden daarom herhaaldelijk structurele maatregelen genomen om een deftige invulling te geven aan de AZL-campus. Dat gebeurde niet met losse berichten op social media, maar met intensief en herhaaldelijk overleg, en met weloverwogen en doortastende beslissingen.
Juridische strijd
Bij aanvang van mijn burgemeestersmandaat, anno 2001, troffen we een sterke conflictsituatie aan tussen de beheerraad van het ziekenhuis enerzijds en het artsenkorps anderzijds. Beide waren reeds meer dan een decennium in een juridische strijd verwikkeld en de sfeer was eerder vijandig. Mede daardoor zijn historische kansen gemist in het verleden. Er was immers gebrek aan consensus om – zoals andere ziekenhuizen - aan uitbreidingspolitiek en schaalvergroting te doen. Gevolg was dat Lokeren aanvankelijk dus wat geïsoleerd achter bleef. Van toen tot nu, is het ziekenhuis van Lokeren met zijn 170 erkende bedden, samen met Deinze, het kleinste algemeen ziekenhuis van Vlaanderen. 170 erkende bedden, momenteel in de praktijk in AZL slechts iets meer dan 100 verantwoorde bedden. Meteen is één van de belangrijkste redenen genoemd voor de huidige problematiek in AZL : schaalgrootte.
Tijdens de legislatuur van 2000 – 2006 werd hard gestreden om de toenmalige OCMW- Stadskliniek uit die benarde situatie te redden. Dat is ook gelukt. Na jaren onderhandelen kon rond 2004 de juridische strijdbijl begraven worden en een dading met het artsenkorps worden afgesloten. Daarbij betaalden de artsen tot slot van alle rekeningen een substantieel bedrag aan achterstallige vergoedingen aan het ziekenhuis. Van dan af, kon het conflictmodel met de artsen worden omgebogen in een zo noodzakelijk consensusmodel.
Samen met voormalig OCMW-Voorzitter De Block heb ikzelf de onderhandelingen met UZ Gent gevoerd in de periode 2004-2005. Dit resulteerde in de oprichting op 17 dec. 2004 van de autonome vereniging AZL, die zich PARTNER VAN UZ Gent mocht noemen.
De daaropvolgende jaren waren een groot succesverhaal voor het ziekenhuis van Lokeren. In de periode 2005-2006 was er de bouw van de cafetaria, een uitbreiding van het operatiekwartier ed. … Nog veel belangrijker was echter dat de bezettingscijfers van het ziekenhuis jaar na jaar vooruit gingen. In de periode van 2006 tot 2012 was een jaarlijkse stijging van de opnamecijfers met 5 à 10 % de regel. In tegenstelling tot vele andere ziekenhuizen was Lokeren, en is Lokeren nog steeds, ook op financieel vlak een zeer performant en gezond ziekenhuis.
Op 14 december 2012 hebben we samen met Prof. Mortier, afgevaardigd bestuurder van UZ Gent , een nieuwe vleugel geopend waarin thans de medische beeldvorming, 23 bedden dagziekenhuis en de afdeling pediatrie zijn ondergebracht. Het was een van de grootste infrastructurele projecten van het Lokerse Ziekenhuis sinds – ere wie ere toekomt – senator Smet, vader van minister van Staat Miet Smet, … medio jaren ’50 van vorige eeuw het initiatief nam om een nieuw ziekenhuis te bouwen in de Lepelstraat.
De toekomst van AZL leek op dat moment, in 2012 dus, voor lange periode verzekerd. Nochtans bleek al vrij snel dat 2 factoren niet meer konden gekeerd worden, met name : het in 2014 niet-goedgekeurde zorgstrategisch plan voor AZL en de mentaliteitswijziging bij de artsen;
- Ivm de niet-goedkeuring van het zorgstrategisch plan moeten we even terug gaan naar 2014. Omdat ook het hoofdgebouw diende vernieuwd te worden, diende de toenmalige raad van bestuur een zorgstrategisch plan in, dat steeds de 1ste stap is tot het bekomen van subsidie voor een nieuwbouw. De toenmalige Vlaamse Regering, bij monde van de minister van Welzijn trok – op advies van zijn administratie - al in 2014 een streep door de verdere toekomst van AZL. Hij sloot zich aan bij de commissie die vond dat voor AZL er enkel nog een rol was weggelegd als “proximiteitscampus”, d.w.z. een deel van een groot algemeen ziekenhuis uit de regio. Voor de zo noodzakelijke nieuwbouw van het beddenhuis en vele andere diensten, zouden dus geen subsidies meer komen. Dat standpunt van de opeenvolgende Vlaamse ministers van Welzijn, alsmede van hun administratie, is tot op heden ongewijzigd. Ik kom daar straks nog op terug als we het over de materniteit hebben.
- De tweede factor die onomkeerbaar is, betreft een mentaliteitswijziging bij de artsen. Naast hun professionele carrière stellen de meeste jonge artsen andere waarden voorop zoals bv. hun gezin. Dit is begrijpelijk en helemaal geen verwijt. Maar dit maakt dat het voor vele specialismen onmogelijk werd om artsen aan te trekken in het kleinste ziekenhuis van Vlaanderen. Want het hoeft immers geen betoog dat wanneer men in een groot ziekenhuis met pakweg 8 specialisten is in een bepaalde discipline, dat dit maar 1 wachtweekend genereert om de 2 maand, terwijl men in Lokeren elk weekend of om de 2 weekends van wacht is. Een ziekenhuis leeft van zijn artsen, als zij afhaken kan een algemeen ziekenhuis niet blijven voortbestaan.
Het is omwille van deze 2 factoren dat het ziekenhuis in 2018 een samenwerking aanging met het AZ Nikolaas. Een inkantelings-operatie die ook op de agenda van de Gemeenteraad is geweest en waar elke fractie, ook de SPA-fractie zijn goedkeuring aan gaf. De fusie die ervoor zorgde dat stad en OCMW Lokeren samen 3 zitjes kregen in de Raad van Bestuur van de ‘Vzw Verenigde Ziekenhuizen Waas en Durme’ waarbij het totaal aantal bestuurders op 15 werd vastgelegd. Lokeren vertegenwoordigt dus 1/5 van het aantal stemmen in de vzw.
De fusie en de evolutie in het ziekenhuislandschap heeft echter niet kunnen verhinderen dat het aantal erkende bedden steeds verder achteruit ging en dat in bepaalde specialismen de bressen nog moeilijk konden gedicht worden.
Toegegeven, bij het aangaan van de fusie met St.-Niklaas hebben wij natuurlijk positief gecommuniceerd. Het omgekeerde zou raar geweest zijn. En ook in onze beleidsnota van deze legislatuur begin vorig jaar staan er passages die eigenlijk enkel de bedoeling hadden om duidelijk te maken aan artsen en patiënten dat er hen een toekomst wacht in het acuut algemeen ziekenhuis. We hebben toen inderdaad onze sterke punten in het daglicht gezet: de materniteit , de geriatrie, … Maar de praktijk heeft ons de laatste 2 jaar versneld met de neus op de feiten gedrukt. En ook de coronacrisis, want dat is hier nog niet aan bod gekomen, ook het coronaverhaal heeft alles in een bijkomende stroomversnelling gebracht.
Ambitieus toekomstplan
Maar die fusie, en de evolutie in het ziekenhuislandschap, is dus helemaal niet het einde van het Lokerse ziekenhuis en/of van de AZL-campus. Want ook vandaag, in 2020 , wordt een zeer ambitieus, doordacht en evenwichtig plan voorgelegd dat, geloof me vrij, een toekomst geeft aan de AZL-campus.
Het plan beantwoordt aan de evoluties binnen het ziekenhuiswezen dat gestuurd wordt vanuit de hogere overheden en gaat gepaard met een heroriëntering van de medische zorgen.
Die heroriëntering waarbij in AZL een aantal acute medische disciplines worden afgebouwd en waarbij een hedendaags dagziekenhuis en een heus modern regionaal orthopedisch centrum wordt uitgebouwd.
Dagziekenhuis
Dat uitgebouwd dagziekenhuis bevat een polikliniek met een uitgebreid aanbod aan verschillende functieonderzoeken. Gedacht wordt aan de medische beeldvorming (inclusief de nieuwe NMR en nucleaire beeldvorming) , aan een gespecialiseerde revalidatiekliniek, aan een klinisch labo-functie met bloedafname, aan een low-care dialysecentrum, aan een oncologisich dagziekenhuis, aan een inwendig dagziekenhuis voor infuustherapie en endoscopie, aan een poliklinisch hoofd-en halscentrum, aan ambulante behandeling oftalmologie, ….
Daarnaast wordt onderzocht om een proxy-spoed te voorzien, en lopen er onderhandelingen met de huisartsen om een heuse huisartsenwachtpost te installeren op de AZL-campus op de tijdstippen dat de proxy-spoed niet geopend is, zodat er op deze wijze toch nog de klok rond en 7 dagen op 7 een medische permanentie is in AZL.
Orthopedisch centrum
Naast deze basiszorgen, krijgt AZL een nieuwe toekomst als specialisatieziekenhuis voor orthopedische en locomotorische aandoeningen … laat het ons benoemen tot een ‘orthopedisch centrum’. Dit zou echt wel een referentie worden in de brede regio. Teams van gespecialiseerde artsen, verpleegkundigen, paramedici, … uit de regio zullen in een multidisciplinair kader werken om een kwaliteitsvolle zorg te bieden aan de patiënt inzake orthopedie, fysiotherapie, revalidatie, reumatologie, … Daardoor zal deze specifieke pathologie zelfs verschuiven van de campus Beveren en Sint-Niklaas naar Lokeren.
Ik kan jullie zeggen dat in het ziekenhuislandschap deze nieuwe wending echt wel ervaren wordt als een doortastend feit, waar andere ziekenhuizen ietwat jaloers naar kijken, afgaande op een aantal berichten die we mochten ontvangen de laatste dagen.
Afbouw ‘acuut’ ziekenhuis
Het voorgesteld ambitieus plan gaat dus ook gepaard met de afbouw van een aantal medische disciplines in de zogenaamde ‘acute zorgen’. Deze afbouw is onafwendbaar en beantwoordt alvast aan het alarmsignaal van een delegatie van de medische raad van AZL en van de ziekenhuisgeneesheren van AZN en AZL. Zij stelden enige tijd geleden dat de veiligheid van de patiënt in het gedrang dreigt te komen bij voortgezet beleid. Het zou niet correct zijn om geen gevolg te geven aan dit signaal. Zoals eerder gezegd, een ziekenhuis leeft van zijn artsen en als zij afhaken kan een algemeen ziekenhuis niet blijven voortbestaan
Materniteit
Specifiek met betrekking tot de materniteit moet duidelijk zijn dat wij begrip hebben voor de recente acties en enorm veel respect hebben voor de inspanningen en resultaten van de medewerkers. Echter door het gebrek aan toekomstige medische randondersteuning in AZL (7/7 en 24/24 pediatrie, neonatologie, anesthesie, chirurgie, interne, …. ) zou de veiligheid van moeder en kind naar de toekomst toe in het gedrang kunnen komen, wat natuurlijk onacceptabel is. Een acuut ziekenhuis is een raderwerk van vele diensten. Als je daar een aantal tandwielen uithaalt, kan er niet meer gefunctioneerd worden. En als daar diensten geen of te weinig kwaliteitszorgen kunnen aanbieden, heeft dat zijn repercussie op de andere diensten.
Ook belangrijk in de materniteit-materie is de houding van de hogere overheid. Er werd immers door het Agentschap Zorg en Gezondheid duidelijk gemaakt dat er in de toekomst zorgstrategisch geen mogelijkheden zullen zijn voor een erkenning en subsidiëring van 3 materniteiten in een straal van 15 km (Sint-Niklaas, Lokeren en Dendermonde). Ik ben daar zelf voor naar Brussel gegaan, waar de Admistrateur-Generaal van het Agentschap mij dat eerlijk meegedeeld heeft.
Vanzelfsprekend zijn wij ook niet ongevoelig voor het verdwijnen van de Lokerse materniteit. Integendeel … ook ik ben daar het hart van in hoor, geloof me vrij. Toch moet ook hier het gezond verstand zegevieren. De kwaliteit en de veiligheid moeten te allen tijde primeren. En het is heus niet zo dat Lokeren (met haar 42 000 inwoners) een uitzondering vormt in het Vlaamse land. Er zijn nog vele andere steden en gemeenten met meer dan 40 000 inwoners (Beveren, Ninove, Beringen, Maasmechelen, Kapellen, Heist-op-den-berg, …) die zich in een vergelijkbare situatie bevinden.
Dus collega’s, rekening houdend met al die signalen: met de beslissing van de Vlaamse Regering van 2014, met het feit dat er doodeenvoudig geen artsen meer bereid zijn om de acute medische zorgen in AZL te versterken, met het noodsignaal vanuit een delegatie van de medische raad, met de boodschap van de Administrateur-generaal van Agentschap Zorg over de niet-erkenning van 3 materniteiten in een straal van 15 km, …. Rekening houdend met al deze signalen moeten wij het gezond verstand laten zegevieren en de acute zorgen in AZL, jammer genoeg ook de materniteit, afbouwen. En ons specialiseren in andere medische zorgen zoals gezegd.
Want er valt voor te vrezen dat het blijven vasthouden aan onze materniteit en aan de rest van de acute zorgen, veeleer kortzichtig te noemen is. Als de artsen en de hogere overheid niet volgen, wat rest er dan? Een sluiting waarbij alle personeel op straat staat, daar waar er bij het huidig toekomstplan gegarandeerd wordt dat er geen ontslagen zullen volgen, toch?
Moties
Dat brengt mij bij de door GR-lid Van Kersschaver voorgelegde moties op deze gemeenteraad.
Ik wil vooreerst zeggen dat we de kliniek-problematiek de afgelopen jaren buiten het politiek gewoel hebben kunnen houden, en dat ik een beetje betreur dat de partijpolitiek ondertussen ingesijpeld is in deze problematiek. Jammer maar helaas.
Ik moet alvast duidelijk stellen, los van de partijpolitiek, dat ik beide ingediende moties van de heer Van Kersschaver zwaar negatief moet adviseren.
Volksraadpleging
De eerste motie handelt over de wens om een gemeentelijke volksraadpleging te organiseren. Art. 305 van het Decreet over het Lokaal Bestuur stelt inderdaad dat de gemeenteraad kan beslissen om de inwoners te raadplegen over “ aangelegenheden van gemeentelijk belang”. Dat is natuurlijk niet bijster goed omschreven. Maar het is duidelijk dat de strategische keuzes van de verenigde ziekenhuizen helemaal geen aangelegenheden zijn waarvoor de gemeentelijke overheid bevoegd is. Omdat die strategische beslissingen per definitie gemeentegrensoverschrijdend zijn. Meer nog : die strategische keuzes worden gemaakt door de vzw op basis van erkennings- en financieringsmaatregelen die door de Vlaamse minister van Welzijn en Federale Minister van Gezondheidszorg worden uitgestippeld. En ik moet hier andermaal opmerken dat de Lokerse vertegenwoordigers in de ‘vzw Verenigde Ziekenhuizen Waas en Durme’ 3 stemmen op 15 bestuurders vertegenwoordigen.
Dus collega’s, een gemeentelijke volksraadpleging met het oog op een herziening van de toekomstplannen van het AZ Lokeren behoort volgens mij helemaal niet tot de loutere aangelegenheden van gemeentelijk belang. Volgens mij kan hier dus wettelijk gezien helemaal geen volksraadpleging over gehouden worden.
Ik neem aan dat ook de Vlaamse adviescommissie voor volksraadplegingen – die bevoegd is om daarover te oordelen – dat in voorkomend geval zal beslissen. Ik weet niet of GR-lid Van Kersschaver die commissie reeds geraadpleegd heeft.
Naast het wettelijk beletsel, lijkt het mij daarnaast ook niet wenselijk dat voor dergelijke complexe materie de Lokerse bevolking zou gevat worden met een vraag waar zij ‘ja’ of ‘neen’ moet op antwoorden.
Bijkomende overlegorganen
De tweede motie van de heer Van Kersschaver handelt over de vraag naar meer en gestructureerd overleg. Helaas moet ook dit voorstel negatief geadviseerd worden. Om de doodeenvoudige reden dat er op dit moment al een aantal overlegorganen bestaan.
Er is vooreerst alvast de GR-commissie Algemeen Beleid waar alle fracties, ook die van de heer Van Kersschaver, vertegenwoordigd zijn. Op de commissie Algemeen Beleid komt onder andere de kliniek-problematiek wel degelijk aan bod. Gedelegeerd Bestuurder Koen Michiels kwam ongeveer een jaar geleden (9 september 2019) reeds de nodige duiding geven in de GR-commissie bij de toekomstvisie van de kliniek. In zijn voorstelling van toen staat overigens letterlijk :
"dat er in 2020 concreter zal nagedacht worden over de vraag ‘Wie gaat wat waar doen in de toekomst (spoed, pediatrie, materniteit, ….)? Opdracht voor 2020’ "
Waarschijnlijk is dat aan de aandacht van de heer Van Kersschaver en van een aantal andere GR-leden ontsnapt.
Gedelegeerd bestuurder Koen Michiels kwam ook vorige woensdag in de GR-commissie meer uitleg en duiding geven over het toekomstplan.
Maar er zijn ook de bestaande wettelijk voorziene organen van de Raad van Bestuur van AZL en de Algemene Vergadering van AZL die 2 keer per jaar samenkomen, waarbij een stand van zaken en een uitleg over de toekomstige uitdagingen steevast aan bod komen. Ook daar, meer bepaald in de Algemene Vergadering, is de fractie van de heer Van Kersschaver vertegenwoordigd. Dus heeft het natuurlijk geen zin om bijkomende overlegorganen te gaan creëren vermits er al voldoende overlegorganen zijn.
Constructieve oproep
Collega’s,
De onduidelijkheid en de op til zijnde heroriëntering zorgden begrijpelijk voor commotie bij het AZL-personeel. De medewerkers kregen – zoals het hoort na de beslissing door de Raad van Bestuur van de ‘Vzw Verenigde Ziekenhuizen Waas en Durme’ - ondertussen volledige duidelijkheid. We benadrukken met aandrang dat er geen ontslagen zullen vallen.
Toegegeven: de communicatie had ongetwijfeld beter gekund. Toch moet ik in dit verband toch ook zeggen dat correct communiceren geen evidentie is vandaag de dag. Vanuit de Raad van Bestuur kan immers pas gecommuniceerd worden vanaf het moment waarop de vergadering zijn goedkeuring geeft. Als daar op social media, mede door een aantal lekken vanuit verschillende groepen, al berichten gelanceerd worden die niet noodzakelijk stroken met de waarheid, dan ontstaat er veel negatieve energie en worden vele misverstanden gecreëerd. Een aantal berichten overstegen zelfs fel de elementaire regels inzake beleefdheid en hoffelijkheid. Maar kom … we kunnen wel tegen een stootje.
Collega’s, het zijn voor ons zeer emotionele tijden, maar ik zou hier vandaag in de gemeenteraad uitdrukkelijk een oproep willen doen aan iedereen. Aan alle GR-leden , aan personeel en dokters van AZL, en aan alle Lokeraars.
Een oproep om het gezond verstand te laten zegevieren, een oproep om ons te scharen achter de nieuwe toekomstplannen van AZL. In het belang van de toekomstige lokale kwaliteit van de zorg. In het belang van de toekomstige patiënt. In het belang van het AZL-personeel. Een oproep om het stof te doen gaan liggen en mee de nieuwe weg in te slaan. Een oproep om ons te scharen achter een mooie nieuwe toekomst voor onze AZL-campus.
Ik dank u.
Filip Anthuenis, burgemeester Lokeren