Wat is armoede?

Armoede is meer dan een gebrek aan inkomen. Het heeft effect op verschillende levensdomeinen die elkaar beïnvloeden. Mensen vinden geen betaalbare, kwaliteitsvolle woning, stellen doktersbezoek uit, vinden moeilijk werk, kinderen lopen een groter risico op schoolachterstand,… De veelheid aan factoren maakt dat armoede bekeken wordt als een ‘spinnenweb’.

Naast deze materiële kant is er ook de ‘binnenkant van armoede’: de menselijke gevolgen zoals een gebrek aan zelfvertrouwen, schaamte, negatief zelfbeeld en zelfs reële psychische schade.

Signalen die op armoede kunnen wijzen

Het is niet altijd evident om op te merken of iemand al dan niet in armoede leeft. Sommige signalen zijn zichtbaar, andere niet. Er zijn wel signalen die kunnen wijzen op armoede (maar niet elk kind dat geen boterhammen meeheeft, leeft in armoede). Zo doet het misschien een belletje rinkelen als iemand nooit meegaat op uitstap of extra materiële zaken (zoals een zwembroek) nooit meebrengt.

Veel aspecten van armoede zijn minder zichtbaar: zich persoonlijk en maatschappelijk onveilig en onzeker voelen, weinig veilige gehechtheid ervaren, gebrek aan zelfvertrouwen, schaamte, gevoel van uitgesloten te zijn…

Bij het opmerken van armoedesignalen moet je enerzijds oog hebben voor de prijs van je werking en anderzijds voor de niet-financiële kant van armoede. Zo kan een goede houding ook wonderen doen.

Aanpak

Mensen in armoede leven noodgedwongen van dag tot dag. Lang op voorhand plannen is vaak geen optie. Door vroege reservaties vallen zij uit de boot. Daarom kan je volgende dingen doen:

• Geef ouders de mogelijkheid om hun kinderen in te schrijven tot kort voor de activiteit.
• Is het wel nodig om op voorhand in te schrijven? Zo ja, kan je nog steeds een aantal plaatsen reserveren voor mensen aan kansentarief.

Komt er een moeilijk situatie voor, is er een incident? Wees dan ook kritisch voor de eigen werking. Heeft jullie aanpak, manier van handelen ook invloed gehad op de situatie? Leg de bal niet alleen in het kamp van het kind dat iets mispeuterde of een ouder die anders reageert dan verwacht.

Merk je dat bepaalde kinderen niet meer komen, probeer hen dan eens te contacteren en laat weten dat ze steeds opnieuw welkom zijn. Blijf communiceren. Ga er niet van uit dat iets na een tijdje vanzelfsprekend is geworden.

Probeer je werking zo betaalbaar mogelijk te houden. Meer info over de drempel rond betaalbaarheid vind je hier (link pagina toevoegen).

Soms komen kinderen naar je werking met ‘zware verhalen’. Soms zijn die gelinkt aan armoede, maar niet altijd. Als jeugdwerker is het niet evident om daar direct en alleen op te reageren. Wat wordt wel en niet van je verwacht? Bij wie kun je terecht? Als jeugdwerker ben je geen hulpverlener en dat wordt ook niet van je verwacht. Wel kan je oog en oor hebben voor de verhalen en leefsituaties van kinderen van jongeren. Belangrijk is om in het achterhoofd te houden dat je niet alle problemen kan oplossen waarover je kinderen, jongeren en ouders hoort praten. Maar wat je wél kan, is kinderen en jongeren een fijne vrije tijd bezorgen …

Weet dat je er niet alleen voor staat als het je petje te boven gaat. Je kan steeds terecht bij de verantwoordelijke van de werking of eventueel je koepelorganisatie. Daarnaast zijn er gespecialiseerde instanties waar je kan aankloppen:

• Jongeren advies centrum (JAC) helpt jongeren met al hun vragen en problemen.
• Vertrouwenscentrum kindermishandeling is een aanspreekpunt voor alle mogelijke situaties van geweld op kinderen.
• De zelfmoordlijn op het nummer 1813 of zelfmoord1813.be.
• Teleonthaal op het nummer 106.
• Ook bij het Vagevuur in Lokeren werkt een therapeute die zonder wachtlijst vrij snel psychologische ondersteuning kan aanbieden.

Hoe hen bereiken?

Hieronder vinden jullie een aantal tips om gezinnen in armoede te bereiken:

• Straal openheid uit. Laat wat jeugdwerkcreativiteit bruisen en zoek naar manieren om je werking in de kijker te plaatsen. Verlaat bijvoorbeeld het vaste terrein en trek eens de wijk in om je activiteit te doen. Zo krijg je wat zichtbaarheid. Mensen zien dan hoe het er bij jullie aan toe gaat.
• Geef voldoende mogelijkheden om gratis van het aanbod te proeven. Organiseer een opendeurdag, gratis meespeeldag of breng-een-vriendje-mee-dag. Toon op zo’n momenten de werking zoals ze altijd is en maak er geen speciaal evenement met veel extraatjes van.
• Zoek brugfiguren. Mensen in armoede zullen meer openstaan om kennis te maken als jullie werking hen wordt voorgesteld door een vertrouwd persoon. Leg daarom contacten met mogelijke brugfiguren. Die vind je bij een vereniging waar armen het woord nemen of andere welzijnsorganisaties. In Lokeren is De Moazoart hiervoor een erg belangrijke partner.